KİÜ Hemşirelik Bölüm Başkanı Dr. Şengül Dolu Kubilay yazdı

2020 yılına dünya Çin’in Hubei eyaletinin Vuhan șehrinde etiyolojisi bilinmeyen pnömoni vakaları haberi ile adım attı. 7 Ocak 2020’de bu vakalardaki etkenin daha önce insanlarda tespit edilmemiș yeni bir koronavirüs (2019- nCoV) olduğu belirlenmesiyle hastalık adı da COVID-19 olarak tanımlandı. Ülkemizde ilk kez 11 Mart 2020’de görülen hastalık pandemi ilan edilmesiyle beraber neredeyse tüm dünyada yașamın durmasına ve tüm dikkatlerin üstüne çekilmesine neden oldu. Koronavirüse karşı mücadelede virüsün çok bulaşıcı olması ve hastalıktan korunmada en önemli strateji olan aşının henüz olmaması önlemlerin çok hızlı ve etkili biçimde uygulanmasını ön plana çıkarmıştır. Covid-19 salgını ile mücadelede sosyal mesafenin korunması, hijyen kurallarına uyulması, maske kullanılması, kalabalık ortamlardan kaçınılması ve bağışıklığın güçlü olmasının sağlanması gibi koruyucu yöntemler her geçen gün daha da önemli olmaya başlamıştır. Covid-19 salgınından korunmak, hastalığa yakalanmamak ve yayılmasını önlemek pandemi ile mücadelenin en önemli hedefi olmuştur. Vücudumuzun hem virüse karşı korunması hem de enfeksiyonla daha etkili mücadele edebilmesi için bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gerekmektedir. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için de öncelikle doğru beslenme, şekerli gıdalardan, işlenmiş gıdalardan kaçınma, her renkten sebze ve meyve tüketme, yeterli protein alımı, düzenli, yeterli ve derin uyku, stres ve fiziksel hareketsizlikten kaçınma gibi önlemler tüm sağlık profesyonellerince önerilen konular olmuştur.

Hastalık ile mücadelede vaka sayıları arttıkça daha fazla araştırma yapılmaya başlanmasıya Covid-19’un hastalığının tedavi sürecinde bazı önemli yeni bilgilere ulaşılmıştır. Bunlardan biri de D vitaminin önemidir. “Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism” dergisinin 27 Ekim 2020 sayısında yayımlanan araştırmada, İspanya’daki Marques de Valdecilla Üniversite Hastanesi’nde 216 Covid-19 hastasında D vitamini eksikliği ve Covid-19 arasındaki ilişki araştırılmış ve hastaların yüzde 82.2’sinde D vitamini eksikliği olduğu tespit edilmiştir. Yine aynı araştırmada D vitamini eksikliği olan COVID-19 hastalarında kardiyovasküler hastalıklar ile hipertansiyon oranın fazla olduğu ayrıca hastanede kalış süresinin de daha uzun olduğu belirlenmiştir.Araştırmada kandaki D vitamini seviyesi düşük olan Covid-19 hastalarına, D vitamini almaları tavsiye edilmiş ve bu yaklaşımın hem kaslara ve iskelete hem de bağışıklık sistemine yararlı etkileri olacağı değerlendirilmiştir. D vitamininin viral enfeksiyonlarda (hepatit C, AIDS ve grip virüsü gibi) antiviral etkisini araştırmaya yönelik geçmişte de çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Covid-19’un da bir viral kaynaklı hastalık olduğu göz önüne alınarak hastalığına karşı D vitamininin önemli bir savunucu kalkan olduğu bilinerek gerekirse hastalara ve D vitamini seviyesi düşük olup hastalığa yakalanma riski yüksek olan bireylere D vitamini takviyesi yapılması değerlendirilmelidir. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için bu kadar hayati öenme sahip olan D vitamini güneş ışığı ile temas sonucu deride üretilen ve yağda çözünen bir prohormondur. Bu sebeple D vitaminin en kolay ve en ekonomik kaynağı olan güneş ışığı ile derinin temas etmesi sağlanmalıdır. Güneşin etkisinin fazla olduğu bir ülkede yaşadığımız halde bilinçli ve yeterli güneş ışığı almamaya bağlı D vitamini eksikliği halan toplumumuz için bir sorundur. Günümüzde ofis ortamı gibi kapalı ortamlarda çalışanlarda modern insan hastalığı olarak tanımlanan D vitamini eksikliği zaten önemli bir problemdir. Pandemi ile beraber evlere kapanma ile bu risk daha da artmıştır. D vitamininin, soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyonlarla mücadelede bağışıklık sistemine yardımcı olduğu bilgisiyle güçlü bir bağışıklık için yaz mevsiminin bittiği kış aylarına yaklaştığımız bu günlerde de güneş vitamini olarak da bilinen D vitamininin kullanımının da azalacağı göz önüne alınarak D vitamininden zengin beslenmenin önemi unutulmamalıdır.. Vitamini eksikliği riski yüksek olan bireyler emziren anneler, koyu ten rengine sahip olanlar, güneş kremi kullanmadan dışarı çıkmayanlar, yaşlılar, romatizma, diyabet hastaları ile karaciğer ve böbrek yetmezliği olanlardır. Peki ne yapacağız? Öncelikle kanda D vitamini

oranına baktırarak eksiklik durumunda sağlık birimlerine başvurarak gerekirse D vitamini takviyesi alınması gerekmektedir. Yine D vitamini alımını arttırmak için öncelikle güneş ışığından yeteri kadar faydalanılmalı yaz aylarında 10-15 dakika güneş ışığı alımı yeterliyken kış aylarında bu süre güneş ışığının miktarına göre değişiklik gösterdiğinden daha fazla güneş ışığı almaya calışılmalıdır. Güneş ışığı dışında ayran, kefir, peynir, yoğurt, tereyağı, ton balığı, somon, uskumru, istridye, balık yağı, karaciğer, yumurta sarısı, tatlı patates ve mantar en önemli D vitamini kaynağı olup mümkün olduğunca bu besinlerden tüketmeye özen gösterilmesi gerekir. Covid-19 ile mücadelede çok önemli olan bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi amacıyla D vitaminin bu konudaki önemine farkındalık yaratmak, toplumun bilgilendirilmesini sağlamak için Kıbrıs İlim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi olarak üstümüze düşen görev bilinciyle bu konuya toplumun bir kez daha dikkatini çekmek istiyoruz. Güçlü bir bağışıklık sistemi ve sağlıklı bir yaşam için D vitamininin önemini unutmayalım.

KIBRIS İLİM ÜNİVERSİTESİ
HEMŞİRELİK BÖLÜM BAŞKANI
DR. ŞENGÜL DOLU KUBİLAY